Concertzender Nieuwsbrief

Redactioneel

Pasen bij de Concertzender

Wie ‘Pasen’ zegt, zegt Bach. Maar ook het IJ hoort erbij: het muziekgebouw aan het IJ brengt volgende week drie bijzondere concerten, waaronder de Johannes Passion van Heinrich Schütz. We kijken deze nieuwsbrief vooruit naar de komende editie van het Festival Oude Muziek, waarin het Napolitaanse muziekleven centraal staat. Deel 1 voert u terug tot de Middeleeuwen. En we besteden in een nieuwe serie artikelen over 20e eeuwse opera’s aandacht aan een verborgen schat uit de operageschiedenis.

Altijd al willen weten hoe de Concertzender werkt? Dat kan, want half mei zijn drie luisteraars welkom bij de speciale 100e uitzending van Roel Janssens Space Exposure. Thijs Bonger trekt opnieuw ten strijde, voor deel twee van zijn speurtocht naar oorlogszuchtig slagwerk en vaste bezoekers van het Paleis van de Weemoed kunnen hun gemoed ophalen aan Peggy Lee. Er is van alles te horen (en te lezen!) bij de Concertzender. Veel plezier! En fijne Paasdagen trouwens.

17-19 april 2019

Thema: Oude Muziek

Genre: Barok

Pasen aan het IJ

Het Muziekgebouw aan het IJ brengt komend paasweekend een aantal bijzondere concerten. Op woensdag 17 april speelt de Capella Mariana. De dag erna kunt u Cafe Zimmermann & Vox Luminis horen, en op vrijdag 19 april treedt het Ragazza Quartet op samen met Paul van Tongeren. Meer informatie vindt u op Muziekgebouw aan het IJ. Het concert door Capella Mariana lichten we vast voor u uit.

Schütz door Capella Mariana
Dat de passies van Johann Sebastian Bach niet uit het niets komen, hoort u in het mooie paasconcert rond de Johannes Passion van Heinrich Schütz. Het geweldige Tsjechische Cappella Mariana is als specialist in meerstemmige renaissancezang de perfecte vertolker voor de rijke harmonie en de onderhuidse dramatiek van Schütz.

Cappella Mariana wordt geroemd om de prachtige klank van het ensemble en de kwaliteit van de individuele stemmen. Samen vormen de onthechte Johannes Passion en de Cantiones Sacrae van de belangrijkste Luthers-protestantse componist voor Bach een mooi dramatisch geheel. Dit concert neemt de luisteraar mee tot diep in de lijdenstijd.

ma 15 april 2019

Thema: Oude Muziek

Genres: Middeleeuwse muziek | Renaissance

Oude muziek uit een nieuwe stad: Napoli

De volgende editie van het Festival Oude Muziek in Utrecht (FOM) duurt nog een paar maanden, maar we nemen er graag een voorschot op. Vanaf maandag 15 april start de Concertzender met een serie van vier Documento’s, gewijd aan Napels, dit jaar een centraal thema van het FOM.

Eeuwenlang was Napels, dat ‘nieuwe stad’ betekent, een van de grootste steden van Europa, en cultureel toonaangevend. De stad heeft een rijke muzikale erfenis. In Documento doorlopen we de muzikale geschiedenis van Napels, van de middeleeuwen tot de 18e eeuw.

Deel 1 gaat over Napolitaanse muziek uit de middeleeuwen, van componisten als Adam de la Halle, Philippe de Vitry en Anthonello da Caserta.

Documento over Napolitaanse muziek

Luisteren:
Napoli deel 1, de middeleeuwen: maandag 15 april 2019, 19:00 – 20:00 uur

do 11 en do 25 april 2019

Thema: Oude Muziek

Genre: Barok

Concertzender Live over Händel en Brockes

Bij ‘Passie’ denken muziekliefhebbers natuurlijk aan Bachs Matthäus en Johannes-Passion. Maar ook Georg Friedrich Händel schreef prachtige passiemuziek, met zijn Passion, op tekst van tijdgenoot Barthold Heinrich Brockes, als bekenste werk.

In 2018 bracht het Apollo Ensemble Händels Brockes-Passion, als eerste aflevering van een spraakmakend passiedrieluik, gebaseerd op een beroemd libretto van de toen baanbrekende auteur Barthold Heinrich Brockes (1680-1747). De Concertzender maakte opnames, die we uitzenden in twee afleveringen van Concertzender Live.

Bijzonder
Brockes’ tekst is niet liturgisch en volgt niet één evangelie, maar stelt de persoonlijke emotie centraal. Händel componeerde vanuit de Italiaanse operatraditie en schreef zijn passie voor kleine bezetting van 8 operazangers en 14 instrumentaliseten. De uitvoering door het Apollo Ensemble volgt die bezetting.

In Concertzender Live op 11 april wordt deel 1 van de Brockes-Passion gevolgd door onze opname van de Kinder-Mattheus door Ton Koopman en zijn dochter Marieke Koopman.

Uitzendingen:
Deel 1: donderdag 11 april 2019, 20:00 – 22:00 uur
Deel 2: donderdag 25 april 2019, 20:00 – 22:00 uur

ma 22 april 2019

Thema: Oude Muziek

Genre: Barok

Rembrandt bij de Concertzender

In 2019 is het 350 jaar geleden dat Rembrandt van Rijn overleed. In drie afleveringen van Documento laten we u muziek horen uit de tijd van Rembrandt, of muziek die met zijn schilderkunst in verband staat.

Jeremia
Deel 1, op maandag 22 april bevat muziek rond Bijbelse afbeeldingen van Rembrandt, zoals zijn schilderij ‘Jeremia treurend over de verwoesting van Jerusalem’ uit 1630. De scene is ook door componisten veelvuldig als uitgangspunt gebruikt, zoals Emilio de’ Cavalieri en Johann Rosenmüller. Ze werden vooral uitgevoerd in de Goede Week. Deel 2 van Rembrandt 350 jaar dood: Rembrandt en de Bijbel is te horen in Documento van maandag 6 mei en deel 3 staat gepland in juni.

Uitzending (deel 1):
Maandag 22 april 2019, 19:00 – 20:00 uur

ma 8 en wo 17 april 2019

Thema: Oude Muziek

Genres: Barok | Orgel

Goldbergvariaties op orgel

In Orgelwerk van maandag 8 april zonden we deel twee uit van een bijzondere versie van Bachs Goldbergvariaties. Het programma is via onze app te beluisteren, maar wordt ook ‘live’ herhaald op woensdag 17 april om 11 uur.

Oude Muziek op authentieke orgels, verzameld en uitgezocht door Hans Beek. Deel 2 van de Goldbergvariaties van Johann Sebastian Bach, gespeeld door Abram Bezuijen op het orgel van de George Kirche in Weener, Duitsland.

In de 85e uitzending van Orgelwerk kunt u luisteren naar het vervolg van de uitzending die we in maart lieten horen, namelijk het tweede deel van de Goldbergvariaties BWV 988 van Johann Sebastian Bach. Klinkt dat werk wel op een orgel? En hoe dat klinkt! Luistert u met nieuwe oren naar dit beroemde werk.

april 2019

Thema: Opera

Antony, Cleopatra en Samuel

Opera in de 20ste eeuw laat in april 2019 de derde en laatste opera horen van Samuel Barber: Antony and Ceopatra (op. 40). Het verhaal is gebaseerd op het toneelstuk van Shakespeare. Daarin staat de relatie tussen Antonius en Cleopatra centraal, tegen de historische achtergrond van de Romeins-Perzische oorlogen. De Italiaanse librettist Franco Zefferelli gaf er – zoals altijd – een mooie draai aan. Dat was ook wel nodig want Barber kreeg de opdracht voor de opera voor de opening van de ‘Metropolitan Opera House’ in het Lincoln Center in New York in 1966.

Rampzalige première
De première ging duidelijk niet naar wens en de recensies waren meedogenloos. Met hulp van zijn partner Gian Carlo Menotti, zelf een begiftigd operacomponist, herschreef hij het stuk zowel qua muziek als qua tekst. Menotti had reeds het libretto geschreven voor Barber’s eerste opera ‘Vanessa’ (1958). De herwerkte opera kende zijn tweede première uiteindelijk in 1975 met Menotti op de bok. De opera krijgt niet zo veel aandacht, terwijl muziek en tekst dit werk, uitgevoerd tegen een herkenbare historische achtergrond en vaak met een prachtige enscenering, tot een pareltje uit de laat 20st-eeuwse operageschiedenis maken.

Lees meer

za 4 en za 18 mei 2019

Thema: Jazz

De Stille Verleiding: Peggy Lee & de Kunst van het Weglaten

Ze had een stem die werd aangeduid met termen als smokey of breathy – sensueel tot in de hoogste graad. En jazz-auteur Leonard Feather merkte op dat als je niets voelt wanneer ze zingt, dit betekent dat je reeds bent overleden. Peggy Lee.

Less is more
Het opmerkelijke was dat ze enorm veel wist te bereiken met wat in feite een kleine stem was. Al vroeg had ze geleerd hoe je van je zwakte je kracht kunt maken. Juist door nóg zachter te gaan zingen, wist ze de aandacht van het publiek te krijgen en een volle concertzaal de allure van een intieme nachtclub te geven. Zelf heeft ze over het ambacht zingen gezegd dat het geheim van de ware kunst is om alles weg te laten, behalve de essentie.

Kledingadvies
Peggy Lee had het op een podium, anders dan sommige hedendaagse zangeressen, niet nodig om nauwelijks gekleed en met een blote navel en een sappig achterwerk rond te hossen om de aandacht op zich te vestigen.

Het opmerkelijke is dat Peggy Lee niet alleen in de popcultuur een van de zeer groten is geworden (ze is de enige zangeres die top-10-hits heeft gehad in de jaren veertig, vijftig en zestig, met nummers als Fever en It’s a Good Day), maar dat ze datzelfde ook in de jazz wist te bereiken.

Lees meer

april 2019

Thema: Hedendaags

Componist van de maand: Messiaen

In april 2019 wijdt de Concertzender diverse programma’s aan de man die ooit werd aangeduid als een moderne middeleeuwer: Olivier Messiaen.

Met die twee woorden is zijn oeuvre nog maar ten dele getypeerd. Hij kon fantastisch instrumenteren, trok zich weinig aan van de grens tussen kunst en kitsch, legde in zijn wereldlijke muziek evenveel gevoel voor magie als in zijn religieuze en stond resoluut buiten elke stroming. Zijn muziek is even fascinerend als tijdloos. Een uur is daarom amper voldoende voor een eerste indruk. Gelukkig, want zijn muziek smaakt naar meer. Messiaen is in april onze componist van de maand.

zo 19 mei

Thema: Crosslinks

Genre: Experimentele muziek

Space Explorers opgelet: wees erbij op 19 mei!

100e aflevering Space Exposure

Op zondag 19 mei vindt tussen 19.00 en 21.00 uur de 100e aflevering plaats van Space Exposure. Speciaal voor deze feestelijke gelegenheid presenteert programmamaker Roel Janssen een twee uur durende uitzending en komt Sensenta te vervallen. In het eerste vervroegde uur passeert het beste uit vier jaar Space Exposure de revue, het tweede uur is een ‘reguliere’ uitzending.

Je kunt als vaste luisteraar van het programma de 100e editie live bijwonen vanuit de studio in Utrecht. We hebben drie plekken te vergeven. Mail naar roel.janssen@concertzender.nl en wie weet behoor jij tot de drie uitverkorenen.
Meer over Space Exposure in de volgende nieuwsbrief.

Thema: Klassiek

Slagwerk – deel 2: de 19e eeuw

Door Thijs Bonger

Toen ik op zoek ging naar klassieke muziek die iets te maken heeft met oorlogvoering had ik geen idee over de beerput die ik had opengetrokken. In deel 1 (in onze nieuwsbrief van maart 2019) waren we – na de moord op enkele clavecimbels – geëindigd met Haydns Symfonie nr. 100. ‘Militaire’. Dat bleken inleidende schermutselingen voor wat volgde in de Napoleontische periode.

Hard graag!
In 1813 componeerde Ludwig van Beethoven zijn ‘Wellingtons Sieg oder Die Slacht bei Vitoria’, opus 91. Aan het knetterend geweervuur – toen ik het stuk voor het eerst hoorde dacht ik dat de cd kapot was – kunnen we horen dat we ons op het slagveld bevinden. Beethoven zat er een beetje mee in zijn maag, want oorspronkelijk moest hij dit patriottische stuk componeren voor een mechanisch instrument. Het Panharmonicon, waarmee je een orkest kon imiteren en effecten als geweer- en kanonschoten kon laten horen. Dat instrument was net uitgevonden door een vriend van Beethoven, Johann Nepomuk Mälzel. Die had hem geholpen door spreekhoorns voor hem te vervaardigen, waarmee de stokdove Beethoven nog wat geluid op kon vangen. Mälzel vond ook de metronoom uit, die weer aanleiding vormde tot Beethovens 8e symfonie. Dat Beethoven het moeilijk vond om voor zo’n mechanisch instrument te componeren kunnen we uitgebreid horen. Het stuk hoeft niet echt zijn best te doen om betiteld te worden als Beethovens slechtste werk. Iets later orkestreerde Beethoven Wellingtons Sieg voor een benefietconcert voor de soldaten die gewond raakten tijdens de slag bij Hanau, tussen het Oostenrijkse leger en de terugtrekkende troepen van Napoleon.

Lees meer

voor 1 mei 2019

Thema: Klassiek

Prijsvraag

De CD-prijsvraag van maart: Pierre de la Rue (Van Straten) werkte bij de hofkapel van Filips de Schone. Wie nam na Filips’ dood die kapel over? Het goede antwoord: dat was Johanna van Castilië, ook bekend als ‘Johanna de Waanzinnige’.

De winnaar van de prijs-CD is F. de Vries uit Amsterdam. Gefeliciteerd!

Nieuwe vraag:
Deze maand gaat de prijsvraag over Franz Schubert: wanneer componeerde die zijn Schwanengesang en met welke titel? Te winnen – u raadt het al- is de CD Schwanengesang D.957 & Pianosonate D. 960, uitgevoerd door Matthias Goerne, bariton en Christoph Eshenbach, piano. De CD verscheen bij Harmonia Mundi [Harmonia Mundi 2CD: EAN 3149020213926].

Stuur uw antwoord voor 1 mei naar prijsvraag@concertzender.nl.