Concertzender Nieuwsbrief

Iedere zaterdagmiddag

Kees Hogenbirk, pleitbezorger voor een onderschat muziekgenre.

De Concertzender neemt een bijzondere plaats in in het Nederlands omroepbestel. Het is de enige radiozender die een breed aanbod aan muziekgenres aanbiedt, volledig samengesteld door hooggespecialiseerde vrijwilligers. Eén daarvan is de kunsthistoricus Kees Hogenbirk. Kees kreeg daarvoor een koninklijke onderscheiding en werd ridder in de orde van Oranje-Nassau voor zijn vrijwilligerswerk voor Salto, de Concertzender, het Filmhuis Den Haag en meer.

En wij? Wij zijn heel trots en heel blij met alle prachtige programma’s die Kees maakt en de waardering die hij daarvoor krijgt. Gefeliciteerd Kees!

Kees’ jachtterrein is een in Nederland veronachtzaamd specialisme: de filmmuziek. Dat de filmmuziek tegenwoordig tot de concertzalen is doorgedrongen, kan mede op zijn conto worden geschreven, vanwege zijn niet-aflatende aandacht voor scores en soundtracks.

Kees kwam als filmjournalist in 1990 vanuit Rome naar Amsterdam, waar hij ging schrijven voor kranten en tijdschriften, zoals de Filmkrant en Skrien. Vanaf zijn middelbare school had hij speciale aandacht voor de combinatie van beeld en geluid. In de jaren zeventig legde hij de basis voor een soundtrackcollectie, die tot op heden groeit. In Amsterdam begon hij analyses te maken van de muziek die bij films wordt gecomponeerd (de ‘score’), voor het lokale radiostation Salto: de wekelijkse rubriek Kijken met je Oren. Op 5 oktober 1995 maakte hij zijn eerste programma voor De Concertzender. In The Sound of Movies start hij met de reeks Jazz in de Film.

Lees meer

Eerste dinsdag van iedere maand

Thema: Klassiek

Mendelssohn en het strijkkwartet

door Thijs Bonger

Mendelssohns strijkkwartetten hoor je te weinig. Daarom geven we ze in een nieuwe reeks uitzendingen van De Wandeling de aandacht die ze verdienen. Thijs Bonger presenteert en plaatst de stukken in een muziekhistorische context.

Jeugdige ambities
Veel componisten kijken torenhoog op tegen het strijkkwartet als medium. Het is iets waaraan je pas later in je carrière durft te beginnen. Maar dat gold niet voor Felix Mendelssohn. Op zijn elfde kreeg hij een nieuwe, jonge vioolleraar, Eduard Rietz. Felix en hij werden dikke vrienden. Rietz leerde hem ook altviool spelen, zodat hij multi-inzetbaar was. Met hem speelde hij ook wekelijks strijkkwartet. Muziek van Haydn, Mozart en Beethoven stond op de lessenaars. En het kon niet uitblijven: Felix begon zelf ook voor strijkkwartet te componeren. Zijn koordirigent en leraar compositie, Zelter, was gespecialiseerd in Bach. En Felix raakte totaal geobsedeerd door de intellectuele uitdaging van het schrijven van fuga’s à la Bach. Twaalf jaar oud begon hij het strijkkwartet te gebruiken als oefenweitje voor zijn fuga’s. In een daarvan hoor je duidelijk ‘O Haupt voll Blut und Wunden’ uit Bachs Matthäus Passion terugkomen. Het monumentale werk dat hij acht jaar later uit de lange winterslaap wekte.

Op zijn veertiende componeerde Felix zijn eerste volwaardige strijkkwartet. Daarin kunnen we horen dat hij goed heeft geluisterd naar Haydn en Mozart, maar ook al een eigen idioom ontwikkelde. In de komende afleveringen van De Wandeling komt Mendelssohns complete oeuvre voor strijkkwartet voorbij. Heerlijke, welluidende muziek. Soms licht melancholisch met een bijna altijd aanwezige onderstroom van onrust. Telkens op de eerste dinsdag van de maand, om 19:00 uur.

Luisteren:
Felix gemist? Luister de eerste aflevering terug en zet aflevering twee vast in uw agenda.

Zondagen 22 mei en 12 juni

Thema: Klassiek

Genre: Vocale muziek

Faust sanck een Liedt

Het programma Die Sanck een Liedt gaat de komende twee maanden dieper in op een duivels thema. En zoals dat hoort, in twee afleveringen, op 22 mei en op 12 juni, want de centrale figuur is Faust.

Presentator Evert Jan Nagtegaal vertelt en laat muziek horen rond Faust, onsterfelijk geworden dankzij de twee werken van Goethe. Maar die greep terug op een 16e-eeuwse legende over de Duitse magiër en medicus Johann Faust. Gelijk met zijn dood, vermoedelijk rond 1540, ontstond het gerucht dat hij een pact met de duivel had gesloten. Het verhaal inspireerde veel schrijvers, waaronder dus de Faust van de Duitse schrijver Johann Wolfgang von Goethe Hij gaf het uit in dichtvorm in 4 delen, eerst een oer-Faust, daarna een fragment en in 1808 verscheen uiteindelijk deel 1 . Dat deel, het tweede verscheen in 1832, wordt als leidraad aangehouden voor dit programma.

Goethe inspireerde op zijn beurt weer componisten en zo hoort u muziek van Röntgen, Schumann, Schubert, Wagner, Fanny Hensel en van Randy Newman, ook al bijna klassiek.

Luisteren:
Die Sanck een Liedt, zondag 22 mei en zondag 12 juni, steeds tussen 11:00 en 12:00 uur.

Dinsdag 10 mei

Thema: Hedendaags

Rozalie Hirs

In Kroniek van de Nederlandse Muziek op dinsdag 10 mei aandacht voor Rozalie Hirs (1965). Zij studeerde onder meer bij Louis Andriessen en is volop actief, veelal met stukken waarin elektronische en akoestische geluiden worden gecombineerd.

In De Kroniek laten we voorbeelden horen, zoals Article 4, een stuk voor electronica en viool en Article 7, voor Basklarinet. Behlave componiste is Rozalie Hirs ook actief als dichteres. In Bridge of Babel komen de twee samen en leest ze op eigen muziek voor uit eigen werk.

Luisteren:
Dinsdag 10 mei tussen 21:00 en 22:00 uur.

Vrijdag 6 mei

Thema: Wereldmuziek

Nieuw: Mariama Cameroon

Op vrijdagavond en -nacht is er op de Concertzender al aandacht voor wereldmuziek/global music in de breedste zin van het woord, oftewel muziek uit alle windstreken, landen en tijden.

Een vast onderdeel vormt de muziek uit Afrika, het continent dat bol staat van de meest waanzinnige en gevarieerde muziek. In het programma Mariama, vrijdagavond om 20:00 uur staat de muziek uit Afrika centraal. Er waren al twee edities: één van muziekvorser Stan Rijven en één van Kees Schuil die jaren in Ghana woonde en een bijzondere platenverzameling opbouwde.

Nu komt er nog een Mariama bij speciaal gericht op Kameroen en omstreken. Deze editie wordt samengesteld door Rob Lokin, de grote man en programmeur van het Afrika Festival Hertme. In het fraaie openluchttheater van dat Twentse dorp treden jaarlijks – al meer dan 30 jaar – de beste acts uit Afrika op. Van grote legendes tot (nog) minder bekende muzikanten. Door zijn verblijf als tropenarts heeft Rob een passie ontwikkeld voor Kameroenese muziek, die relatief onderbelicht is gebleven. In zijn eigen versie van Mariama gaat hij daar verandering in brengen. Ook het Afrika Festival komt natuurlijk aan bod.

Luisteren:
Mariama, vrijdag 6 mei tussen 20:00 en 21:00 uur

Weekdagen van 5 t/m 25 mei

Thema: Klassiek | Hedendaags

Berio belicht

In mei is In de Schijnwerper gewijd aan Luciano Berio die leefde van 1925 tot 2003. Luciano Berio was erg geïnteresseerd in de mogelijkheden van instrumenten en instrumentalisten en probeerde die te verruimen. Hij schreef stukken waarin hij de musici op de proef stelde en inspireerde met stukken die zo muzikaal zijn dat bijna iedereen ze wil spelen. Een voorbeeld is de 3e Sequenza, geschreven voor menselijke stem en meer in het bijzonder die van zijn vrouw, sopraan Cathy Berberian.

Luciano Berio Nadat Berberian de toon zette, kwam het stuk op het repetoire van veel andere zangeressen. Alleen: wat te doen na de geweldige uitvoering van Berberian? U hoort die bij ons.

Berio bewerkte zijn eigen muziek ook wel. Sommige sequenza’s verschenen in andere versies voor ensemble of orkest. Arrangeren en bestaand materiaal opnieuw gebruiken is een van de kenmerken van Berio’s muziek. Dat deed hij ook met het pianoconcert Points on the curve to find uit 1974. In 1988 verscheen Berio’s tweede pianoconcert, waarin het eerste deels werd opgenomen, al zijn beide werken heel anders van sfeer.

Berio studeerde compositie in Italië, maar trok al vroeg naar West-Duitsland en ontwikkelde zich tot een van de pioniers van de elektronische muziek. In een werk als Visage (1961) liet hij elektronische muziek, de menselijke stem, het theater en de relatie tussen taal en muziek samen komen. Het stuk draait om de ontwikkeling van de taal van kind tot volwassene.

Zondag 8 mei

Thema: Folk

Live en in de buurt: MISST

Op zondag 8 mei komt het best bewaarde geheim van België naar Utrecht: MISST. Deze van oorsprong a capella groep was nog maar één keer eerder te zien en horen in Nederland. De Concertzender registreert dit bijzondere concert met eigentijdse bewerkingen van folkmuziek voor het wereldmuziekprogramma Acoustic Roots, en spreekt de leden van de groep over hun muziek.