Concertzender Nieuwsbrief

Redactioneel

Grote namen, kleine nieuwsbrief

Grote namen in deze bescheiden zwart-witte nieuwsbrief. Deze maand aandacht voor Johannes Ockeghem, Jan Pieterszoon Sweelinck en Johann Sebastian Bach.

Maar we hebben ook oog voor minder prominente componisten, zoals Jan Vaclav Vořišek, de Weense Bohemer die het in Beethovens tijd schopte tot keizerlijk organist.

Tot volgende maand!

On demand

Thema: Klassiek

Aimez-vous Vořišek?

Voor relatief onbekende componisten zit je goed bij de Concertzender. Ooit gehoord van Jan Vaclav Vořišek? Hij leefde van 1791 tot 1825. Afkomstig uit Bohemen woonde hij het grootste deel van zijn leven in Wenen, waar hij op zeer goede voet stond met Beethoven, Hummel en Schubert, die stuk voor stuk vol lof waren over zijn composities. Hij speelde zeer goed piano, orgel en viool en improviseerde als de beste. Niemand stond er dan ook van te kijken toen hij de felbegeerde positie kreeg van organist aan het keizerlijk hof.

In zijn korte leven heeft hij zich als componist met allerlei genres beziggehouden: pianomuziek, liederen, kamermuziek, symfonisch repertoire en religieuze muziek. Hij heeft veel invloed gehad op Schubert, al was het alleen maar omdat hij als eerste impromptu’s heeft geschreven. Ook Mendelssohn en Schumann hebben duidelijk naar zijn werken geluisterd. Programmamaker en presentator Thijs Bonger maakte een twee uur durend radioportret van hem. Een ernstige poging om hem aan de vergetelheid te ontrukken. Kan op elk gewenst moment beluisterd worden.

Werkdagen vanaf maandag 1 maart 2021

Thema: Oude Muziek

Componist van de maand: Ockeghem

Johannes Ockeghem werd vermoedelijk in 1410 ergens in Noord-Frankrijk geboren en overleed in 1497 in Tours. In de negentiende eeuw werd hij gebombardeerd tot een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de zogeheten Nederlandse school, een stijl van componeren die, zo weten we nu, vooral beoefend werd in de renaissance in de zuidelijke Nederlanden en die grote faam genoot in de rest van Europa.

Zoals veel componisten in zijn tijd begon hij zijn muzikale carrière als koorknaap. Het gaf hem een inzicht in oude kerkmuziek en de mogelijkheden van zangers waarvan hij zijn leven lang zou profiteren. Naar verluidt was hij een uitstekende zanger. De eerste berichten over hem als musicus stammen uit 1443. Hij was destijds verbonden aan de kerk van Onze Lieve Vrouwe te Antwerpen.

Later kwam Ockeghem als componist en zanger terecht bij het Franse hof. Ockeghems aanzien aan het Franse hof was groot. Hij verdiende veel, kon reizen en daardoor kennis nemen van muziek in andere landen. Behalve zanger en componist was hij ook diplomaat en als zodanig nauw betrokken bij de machtspolitiek en de onderhandelingen van de vorst. Zijn muziek werd zeer verspreid over Europa en bij zijn dood werd hij alom betreurd, niet alleen door collega-componisten, maar ook door denkers onder wie Erasmus.

Lees meer

Eerste donderdag van iedere maand t/m juli 2021

Thema: Oude Muziek

Sweelinck, leermeester van Bach

De komende maanden besteedt Documento aandacht aan Jan Pieterszoon Sweelinck die 500 jaar geleden overleed. Vanaf 4 maart laten we op elke eerste donderdag van de maand de vele aspecten van het oeuvre horen van deze belangrijke Nederlandse componist.

Sweelinck geldt als de belangrijkste (Noord)Nederlandse componist van de periode die gezien kan worden als overgang van renaissance- naar barokmuziek. Honkvast als hij was, had hij als leraar toch een grote invloed op vele componisten na hem, zoals Johann Sebastian Bach.

Jan Pieterszoon Sweelinck werd in 1562 geboren in Deventer. Toen hij vier jaar oud was verhuisde het gezin van Deventer naar Amsterdam waar zijn vader in diens kwam als organist. Jan Pieterszoon kreeg zijn eerste muzieklessen van zijn vader en werd op zijn 15e organist van de Oude Kerk. Hij hield de functie tot zijn overlijden.

De instrumentale muziek van Sweelinck was vernieuwend, maar voor zijn vocale muziek putte Sweelinck uit de enorme erfenis van de 15e en 16e-eeuwse polyfonisten, zoals Ockeghem. Daarbij gebruikte daarbij alle genres die toentertijd in de Nederlanden voorhanden waren. Dat zegt uiteraard niets over de kwaliteit van Sweelincks vocale muziek. Deze werd zeer op waarde geschat.

Lees meer

Iedere werkdag

Thema: Klassiek

Genre: Barok

Zeven vragen aan Bach

Sinds 2012 zendt de Concertzender Geen Dag Zonder Bach uit. Na 920 afleveringen trekt het programma een schare vaste luisteraars, waaronder veel musici van over de hele wereld, vooral uit Duitsland, Zwitserland en de VS. De uitspraak ‘Geen dag zonder Bach’ is van Pablo Casals die iedere dag begon met het spelen met stukken uit het WTK, voor hij zich aan de cello zette. Maar hoe zit het verder met dat programma? We vragen het Bach zelf, dat wil zeggen: Govert Jan Bach, verre verwant en programmamaker.

Hoe ontstond het idee voor Geen Dag Zonder Bach?
Toen ik na 40 jaar GGZ met pensioen ging, wilde ik nog wat heel anders doen. Een patiënt van mij had me getipt over de Concertzender en mij ook bij de Concertzender aanbevolen. Ik had wel oren naar een doorgaand muziekprogramma, ook omdat ik al heel veel met muziek werkte in de GGZ.

Tezelfdertijd had Joop van Zijl zich aangediend bij de Concertzender om aldaar wat te gaan doen. Toen kreeg directeur Sem de Jongh het lumineuze idee voor een ‘werkdagelijks’ programma onder de naam Geen dag zonder Bach. En er waren uitstekende mensen voor een heel team beschikbaar, Irene Stolp (eindredacteur Oude Muziek), editor Hans en technicus Benno Wormgoor. Zo vormden wij een 5-koppig team die vanaf najaar 2012 ruim 500 afleveringen hebben gedragen van het werkdagelijks Geen dag zonder Bach van 13:00 tot 14:00 uur.

Geen dag zonder Bach is vanaf het begin een echt teamproduct. Joop van Zijl moest helaas om gezondheidsredenen stoppen met presenteren bij aflevering 550 geloof ik.

Lees meer