Concertzender Nieuwsbrief

Redactioneel

Crooners en Claxons, Jansons en Grolleman

Een nieuwe voorzitter, nieuwe ideeën en een nieuw decennium voor de boeg: wij zijn er bij de Concertzender helemaal klaar voor. Deze maand dus veel aandacht voor allerlei nieuws.

Van innovatie tot techniek en avant-garde. Na de windmachine, de zweep en de typemachine doet begin jaren twintig ook de claxon zijn intrede in de muziek. De auto die je daarbij nodig had was inmiddels uitgevonden en dat scheelde enorm. U hoort ze razen door het Parijs van de twintiger jaren en de maten van de oerversie (met oertoeters!) van Gershwins An American in Paris, opgespoord door Thijs Bonger.

Thea Derks belicht ontaarde muziek en u krijgt een exclusief kijkje achter de kloostermuren van Puglia. Op zondagavond 19 januari staat Bob Rusche stil bij een andere grote vernieuwer, radiomens Arjen Grolleman, de oervader van X-Rated.

Vergeet niet Beethoven, een van de allergrootste vernieuwers uit de muziekgeschiedenis. En het Paleis van de Weemoed vertelt over de romantische bijverschijnselen van goede microfoons. Meer weten? Lees de long read en hou uw dochters thuis op zaterdagavond 11 januari.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over Benny Goodman, die deze maand 82 jaar geleden Carnegie Hall op zijn kop zette. En u ook, als u luistert naar Concertzender Live Jazz op 25 januari!

Zondag 19 januari 2020

Thema: Crosslinks

X-Rated eert Arjen Grolleman

Vaste luisteraars weten het: elke aflevering van X-Rated wordt opgedragen aan Arjen Grolleman. Komende januari is het 10 jaar geleden dat Arjen door een tragisch ongeluk in huis om het leven kwam. Zijn pupil, geestverwant, opvolger en partner in crime Bob Rusche eert Arjen Grolleman tijdens een speciale uitzending van X-Rated op 19 januari.

Wegbereider
Grolleman stond aan de wieg van X-Rated, dat begon bij het legendarische radiostation Kink FM. Vanaf de eerste week in 1995 klonk op Kink FM het radioprogramma X-Rated, waarvan Arjen geluid en gezicht werd.

Na het einde van Kink FM vond X-Rated onderdak bij de Concertzender, waar het nu elke zondagavond tussen 21:00 en 23:00 uur te horen is. Bob Rusche is vanaf 1999 betrokken bij dit programma voor eigenzinnige elektronica, ambient en avant-garde. Tijdens de episode van X-Rated op zondag 19 januari haalt Bob herinneringen op aan Arjen, met een aantal van zijn favoriete stukken muziek.

Lees meer

Donderdag 23 januari 2020

Thema: Hedendaags

Mariss Jansons in De Vorige Eeuw

Op de laatste dag van november overleed Mariss Jansons. De Letse dirigent was tussen 2004 en 2015 chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest.

Mariss Janssons Jansons werd geboren in Riga en studeerde viool en directie aan het Conservatorium in Leningrad. Daar startte hij in 1973 zijn dirigentenloopbaan als assistent van Jevgeni Mravinsky. Zes jaar later werd hij chef-dirigent van het Filharmonisch Orkest van Oslo, dat zich onder zijn leiding ontwikkelde tot een orkest van internationale allure. En daarna, vanaf 2004 dus, het KCO Amsterdam, als opvolger van Chailly. In 2015 moest Jansons – al jarenlang hartpatiënt – om gezondheidsredenen zijn positie opgeven.

Jansons doet Berio
In Jansons repertoirekeuze lag de nadruk op het bekende romantische repertoire. Maar er waren ook uitzonderingen, en die draaien we in De Vorige Eeuw op 23 januari 2020. Dan kunt u onder andere luisteren naar 4 Dédicaces van Luciano Berio. Pierre Boulez gaf deze naam aan vier orkestrale miniaturen die Berio tussen 1978 en 1989 schreef. Ook klinkt in de uitzending van 23 januari Moloch van Peter-Jan Wagemans. een van de zeer weinige werken van een Nederlandse componist die Jansons heeft opgenomen.

Lees meer

Iedere werkdag vanaf woensdag 1 januari 2020

Thema: Klassiek

Hier is uw Beethovenreminder

Alles van Beethoven luisteren?
Vanaf januari 2020 elke week van maandag tot en met vrijdag tussen 11:00 en 12:00.
Alleen bij de Concertzender.

Let op: de eerste uitzending is op 1 januari tussen 10:00 en 11:00 uur!

Zaterdag 25 januari 2020

Thema: Jazz

Swing is the thing: Goodman@Carnegie Hall bij Concertzender Live Jazz

De titel Concertzender Live blijft, maar de inhoud verandert. Vanaf januari 2020 laat het programma live registraties uit de rijke jazzgeschiedenis horen. En we trappen af met een van de meest legendarische concerten ooit: het concert dat klarinettist en bandleider Benny Goodman op januari 1938 gaf in Carnegie Hall, New York.

Het hele concert integraal uitzenden, past helaas niet in een uur. Maar programmamaker en presentator Jaap van de Klomp maakte een mooie uitsnede van het concert. In 2020 hoort u iedere 4e zaterdag van de maand een historisch jazzoptreden. Daarnaast blijven we ook veel Live Club dates uitzenden!

Luisteren
Zaterdag 25 januari 2020: Benny Goodman at Carnegie Hall (16 januari 1938)

Dinsdag 7 januari 2020

Thema's: Klassiek | Hedendaags | Jazz

Gershwin: van straatvechter tot American Dream

Door Thijs Bonger

Een uniek profiel, door de vorm van een neus die was gebroken in een van de talloze knokpartijtjes die hij in zijn jeugd maar al te graag aan ging: George Gershwin. Deze maand zend de Concertzender een wereldpremière uit: een heel vroege versie van de onsterfelijke An American in Paris.

Voor galg en rad
George Gershwin werd geboren in New York in 1898. Zeven jaar daarvoor waren zijn joodse ouders geëmigreerd uit Rusland. Zijn vader heette eigenlijk Moshe Gershovitz, maar Morris Gershwin lag voor Amerikanen wat makkelijker op de tong. Vader Gershwin was een levensgenieter, een zorgeloos, nogal naïef type. Zijn Engels was belabberd. Tel je zijn hoeveelheid ambachten, dan kom je dichtbij twaalf.

Daarom verhuisden ze om de haverklap, zodat George nergens bij hoorde. Geld voor speelgoed was er niet en Gershwins moeder Rose bekommerde zich heel wat minder om haar vier kinderen dan de spreekwoordelijke Jiddische mamma. Dus zwierf George als jochie door Manhattan en maakte kennis met de multiculturele samenleving. School vond hij verschrikkelijk en hij spijbelde vaak. Hij was atletisch en hield zich bezig met allerlei straatsporten.

Lees meer

Zaterdag 11 januari 2020

Thema: Jazz

Met gefluister zal ik U verleiden: de crooners

Wie gehoord wil worden, moet zijn stem verheffen. En wie beschikt over een groot volume, kan soldaten een slagveld op commanderen zonder trompetgeschal. Maar wie wil verleiden, zal zacht spreken, wat ook opgaat voor het middel bij uitstek om anderen in te palmen: het zingen van een lied.

Vanaf 1925: het kan ook zachtjes
In 1925 voltrok zich een revolutie in de populaire muziek: de Victor Talking Machine Company introduceerde de elektrische microfoon. Voortaan hoefden zangers bij een plaatopname niet meer in een grote hoorn te tetteren die zorgde dat een naald geluidsgolven kerfde in een wasplaat. Met de veel subtielere microfoon concentreerden zangers zich nu op de interpretatie. Nog een voordeel: ook zangers met een minder indrukwekkend volume konden duidelijk worden vastgelegd.

Duivelsch kwaad
Een nieuwe, ontspannen en sensuele manier van zingen ontstond, met een nieuw slag vocalisten: de crooners. Liefdesliedjes werden ongekend intiem. Dus de moraal zette onmiddellijk de achtervolging in en benoemde croonen als ‘een duivelsch kwaad’ en de nieuwe zangers als verdorven lieden.

Lees meer

Vrijdag 10 en dinsdag 14 januari 2020

Thema: Oude Muziek

Festival Oude Muziek 2019 in januari

Op vrijdag 10 januari 2020 zenden we twee concertregistraties uit van het Festival Oude Muziek 2019. Het zijn twee concerten die plaatsvonden op 30 augustus 2019 in de Hertz van TivoliVredenburg: Voor Stem en Psalterium door Il Dolce Conforto en Sonates voor Blokfluit door La Cicala.

Achter de muren, Intra muros
Met het programma Voor Stem en Psalterium nemen we een kijkje achter de muren van twee unieke kloosters in Apulië en Napels. De nonnen die hier leefden hielden zich op hoog niveau bezig met muziek, vaak meer wereldlijk dan geestelijk. Il Dolce Conforto, met muzikaal leider Franziska Fleischanderl op psalterium, pakt uit met fragmenten uit virtuoze passiecantates, voor nonnen geschreven door Napels’ beste componisten. Verrassend werelds, deze passiecantates in de 18e eeuw. U hoort ze gezongen door de Zwitserse sopraan Marie Lys.

La Cicala laat in haar concert horen dat er in Napels ook druk werd gecomponeerd voor de blokfluit. In het concert Sonates voor Blokfluit klinkt muziek van vier componisten die rond 1730 actief waren in Napels: Francesco Mancini, Domenico Sarro, Leonardo Leo en Pietro Lullj.

Lees meer

Vrijdag 24 en dinsdag 28 januari 2020

Thema: Oude Muziek

Genre: Barok

Madrigaalkunst rond Caravaggio

Op vrijdag 24 januari 2020 zenden we een concertregistratie uit van het Festival Oude Muziek 2019: Madrigaalkunst rond Caravaggio door Urgent Music en de Spaanse sopraan Nuria Rial. Ook laten we een opname horen uit 2013, van een hommage aan renaissancecomponist Salomone Rossi door Profeti della Quinta.

Caravaggio is de beroemdste vroegbarokke schilder van Italië. Rond 1600 woonde en werkte hij een tijd in Napels. Barokvioliste Veronika Skuplik, haar ensemble Urgent Music en Nuria Rial brengen een programma rond deze grote meester met madrigalen en instrumentale muziek van d’India, Trabaci, Strozzi en Falconieri.

Salomone Rossi
De muziek van Salomone Rossi uit Mantua schreef zowel wereldlijke als geestelijke muziek maar de nadruk lag op het wereldlijke. Naast zijn beroemde bundel met psalmen en gebeden in het Hebreeuws publiceerde hij vier boeken met instrumentale muziek en maar liefst negen met Italiaanse wereldlijke werken, waaronder madrigalen, canzonetten, balletti en madrigaletti. De vijf zangers en drie musici van Profeti della Quinta o.l.v. Elam Rotem brengen een tweeluik met deze twee muziekstijlen van Salomone Rossi.

Luisteren:
Madrigaalkunst rond Caravaggio, vrijdag 24 januari 2020 en dinsdag 28 januari 2020 tussen 14:00 en 16:00 uur.

Wie is Stan Paardekoper?

De Concertzender start 2020 met een nieuwe voorzitter: Stan Paardekooper. Allesbehalve een onbekende in de Nederlandse muziek- en mediawereld, want hij is al jaren een actieve bestuurder bij stichtingen, orkesten en festivals in de Klassieke Muziek wereld. Maar wie is Stan zelf, en hoe ziet hij de Concertzender?

Ik ben in mijn jonge jaren als pianist opgeleid aan het Muzieklyceum Amsterdam, speel weinig meer. Ook heb ik altijd gezongen, bij het Toonkunstkoor Amsterdam, het Hoofdstadkoor en bij projectkoren als het Brabantkoor en Opera in Ahoy. Ik kom sinds mijn 8e jaar in het Concertgebouw, waar we door de ‘Premie van de Maand-club’ relatief goedkoop naar concerten konden gaan. Mijn oriëntatie is dus klassiek, door opvoeding en mijn ervaring door de jaren heen. Ook mijn beroepsloopbaan heeft dat natuurlijk veroorzaakt. Maar mijn muzikale belangstelling binnen de klassieke sector is breed, met een accent op vocaal en opera.

Ik vergelijk de Concertzender met een deskundige speciaalzaak, waar je gegidst en geholpen wordt door een overtuigde programmamakers en redacteuren. Ik wil dat die speciaalzaak groeit en bloeit, en overeind blijft in het geweld van luister- en kijkcijfers en het overstelpende aanbod van publieke en commerciële zenders.

Lees meer

Zondag 5 januari 2020

Thema: Hedendaags

Een os op het dak over Entartete Musik

Op 5 januari zendt de Concertzender aflevering tien uit van Een os op het dak, samengesteld en gepresenteerd door Thea Derks. Het is de derde en laatste aflevering over Entartete Musik. Het programma is losjes gebaseerd op haar eigen boek Een os op het dak: moderne muziek na 1900 in vogelvlucht, dat 20e eeuwse muziek op een toegankelijke manier introduceert.

Schulhoff en Bosmans
In aflevering 9 klonk het tweede deel van de opera Flammen van de Tsjechisch-Joodse componist Erwin Schulhoff (1894-1942). Hij was een van de componisten wiens muziek door de nazi’s als ‘Entartet’ werd aangemerkt. Hij voltooide zijn op de figuur van Don Juan geïnspireerde opera Flammen in 1929, maar het stuk ging pas in 1932 in première in Praag. In aflevering 10 hoort u het derde en laatste deel van deze eigenzinnige opera.

Na 1940 werden Joodse componisten ook in Nederland de duimschroeven aangedraaid. Wie weigerde zich in te schrijven bij de Kultuurkamer kon zijn muziekpraktijk wel vergeten. De half joodse componist/pianist Henriëtte Bosmans (1895-1952) weigerde en kreeg in 1942 een beroepsverbod. De rest van de oorlog trad zij op tijdens zogenoemde ‘zwarte avonden’, clandestiene huisconcerten die in het geheim werden georganiseerd.

Lees meer

Vóór 20 januari 2020

Thema: Klassiek

Beethovenreminder #2: Prijsvraag!

Onvermijdelijk: de eerste prijsvraag van Beethovenjaar 2020 gaat over Ludwig, wiens muziek ook veel werd gebruikt in films. Beroemd zijn de scène’s uit Stanley Kubricks A Clockwork Orange, met het 2e deel uit de 9e symfonie.